Edebiyata Bakarken; Federico Lorca ve Coplalar

Şiir ve kitap okumayı severken okuduklarımı düşünmeyi ihmal etmiyorum. Okuma gayem haline getirdim diyebilirim.

Federico García Lorca

Şiir okurken özellikle, yazarı anlamak için içinde bulunduğu edebi hayatı da anlamak gerekiyor ve yabancı şairlerde bu soruların araştırılması belki de daha değerlidir. Diline hakim olmadığımız dünyada, çevirmenin edebi gücüne kalmış bir okuma yapıyoruz, sanki baharatları değiştirilmiş bir yemek yer gibi.

Federico Lorca, İspanya kökenli bir yazardır, şiir, oyun türlerinde yazınları mevcuttur.19. yüzyılın son yılında doğmuş, 20. yüzyılın ilk yıllarında yaşamıştır, savaşlı dönemlere gelen yaşantısında bu savaşın ve savaşın getirdiği göçler gözlenmektedir. 1936 yılının Ağustos'unda 19'unu 20'sine bağlayan gece Granadalı milliyetçi gruplar tarafından kurşuna dizilerek erken bir yaşta hayata veda etmiş bir sanatçıdır. Bu kısa yaşamında bir çok eser vermiştir.

Yazarın yaşadığı dönemde verdiği eserlerin niteliklerinden birisi de içerdiği "Copla" tarzındaki şiirleridir. Bu şiirler 20. yüzyılda İspanya edebiyatında kullanılan, Türk edebiyatında manilere benzeyen, daha çok özellikleri bazında Japon haiku türü şiirleri andıran şiirlerdir. Temel özellikleri 3-4 dizeden oluşması, yarım kafiye içermesidir. 

Lorca'nın şiirlerinde bu tarz çok görülmektedir. Örneklerine bakacak olursa, 

Aydınlanır kilise

Sen girince içeri

Ve çiçekler doluyor

Sen oturunca

Yukarıdaki dörtlükte görüldüğü gibi mani tarzına yakın, kısa ölçüler içeren ve net anlatımlar yaparak duygusunu ifade etmeye çalışan bir yazın tipidir. Bu yazın tipi Endilüs coğrafyasında yaygındır, bu coğrafya çoklu etnik kültür içerdiği için etkilenmeye çok açıktır. İbranice, Arapça ve İspanyolca akımlar ile ve bölgede yaşayan çingenelerden etkilenerek gelişen bir yazın türü olmuştur.

Türün çeşitlerine bakacak olursak; Segıidella, cuarteta, solea, alegra, siguiriya gilana, saeta şeklinde sayılabilir ve bunların yanı sıra çingenelerin kullandığı petencra denilen bir çeşiti de bulunmaktadır. 

Yazarımızın şiirinden bir örnek ile yazımıza nokta koyalım;

Balıklardan, kayıklardan,
ne olursun, bir yudumcuk!

Ah, muhafız komutanı,
ah, muhafız komutanı,yan gelmişsin odanda!
Hani ipek mendiller,

kurulayım yüzümü!

_____________________________________________________________________

Kaynaklar; 1, 2, 3

Amatör okuma ve yorumlamalar...